KVIFOR LOM

Det er ei historie om tilfelle

Mange har lurt på kva i all verda var grunnen til at vi endast i Lom, og skal eg vera heilt ærleg er det ei historie om tilfelle som kom i ei god koreografert rekkjefølgje.

Kortversjonen startar nok eigentleg med at eg var lei av å stå på eit restaurantkjøken dag og natt, noko eg hadde gjort i mange år. Eg hadde lyst til å prøve noko nytt, samstundes som eg tenkte på kva eg eigentleg hadde lyst til å gjera. Det er ikkje bra for familielivet å arbeide så mykje som eg hadde gjort i periodar. Vi hadde lyst til å starte noko som var vårt. Slik blei det jo til slutt men dette med mindre arbeid har det vel foreløpig ikkje vore noko av. Det har vore enda meir, men på same tid er det annleis å leva i Lom enn i byen, på ein god måte. Det er på sin plass å understreka for alle som draumar om å bu på landet og starte noko, at det ikkje blir mykje tid til å sjå graset veks. Det er hardt arbeid, men kjensla av å skape noko på heilt eigne premissar er utruleg godt.

Vi har investert mykje av oss sjølve i dette prosjektet og fått mykje attende. Prosessen fra ein draum til ein vill idé og dit vi er komen i dag, kjem ikkje av vår eiga staheit og vilje, men også alle som har hjelpt oss. Det var Øyvind og Emanuel på Åpent Bakeri som fyrst fekk meg til å forstå at eg ikkje kunne bake før dei lærte meg den rette og ordentlege måten. Dette gjorde dei til ønskje om å hjelpe oss frå Lom Kommune, både Arne Brimi og Kristoffer Hovland, som allereie hadde sett Lom på kartet med tankar og handverk i matfagleg verdsklasse. Sjølvsagt til slutt, alle som har hjelpt oss på bakeriet med alt som skal gjeras, då ikkje berre for å starte, men også halde hjula i gong kvar einaste dag heile året

Eg tenkte kanskje på bakeriet som mitt i byrjinga, men no tenkjer eg på det som vårt.

KVALITET OG HANDTVERK

Det fins inga snarveger til gode brød

Det som er det mest spanande med baking, i førehald til å lage mat, er at det ikkje finns snarveger.

Gode bakevarar handlar nesten alltid om tid og prosessar. Det er prosessar som du i liten grad kan påverka og om du forsøkjer å ha innverknad på dei, vert resultata som regel semre.

Hjå oss bakast alt for hand. Det er eit realt arbeid og kvart einaste brød eller bolle har på den måten sin individuell kvalitet. Sjølvsagt har vi eltemaskinar og hjelpemiddel som gjer kvardagen til ein baker, litt meir enkel men til sjuande og sist er det eit handverk.

Vi brukar også gjennomgåande, skikkelege råvarar og kjøper berre ting vi sjølv tykkjer held den kvaliteten vi  ønskjer å betale. Alle produkta blir på den måten behandla einskild, som i seg sjølv er ein kvalitetsgaranti. Når du har baka titusenvis av bollar føler du at alt er som det skal. Du merker nyansane i deigen. spensten, vekta og konsistensen. Det er det som er handverk, det sitt i handa.

Det er inga overdriving å seie at det og baka er ein kunst. Eg tør påstå at sjølv om vi er ganske gode, lærer vi stadig noko nytt og får nye erfaringar og ny kunnskap kvar dag. Heldigvis er det slik og det gjer kvar eineste dag litt mindre føreseieleg. Det er sant som dei seier; "kvar gong du bakar blir det andre bollar."

STEINOMNEN

Det glødande hjartet i bakeriet

Det organiske med ein vedfyrt steinomn er på same måte som råvarane- ein del av prosessen som vi berre til ein viss grad kan styre. Det gjer at omnen er veldig varm når vi byrjar å steike i den og så synk varmen i løpet av dagen. Dette handlar om at vi ikkje kan sette på klokka, men faktisk må følgje med og være aktiv tilstades.

Det gjer ikkje ting enklare å baka i ein vedfyrt omn. Det skal fyrast, det skal reingjerast og den lev sitt eige liv. Det tek tid å bli kjend med syklusen, men her óg ligg det kvalitetar skjult bakom dei store jerndørene. Varmen, lukta og røyken som stig opp frå pipa når vi fyrar, er ein viktig del av historia vår. Det er noko grunnleggande og ekte i denne måten å baka på, ikkje nødvendigvis enklare, men eg er trygg på at det er ein forskjell du kan oppleva. Det sitt i skorpa på brødet, i smaken og lukta, men også i veggane i bakeriet.

LOKALE RÅVARER

Det handlar ikkje om å gjera ting enklare, men ekte

Ein industriell kvalitet sørger for at ting blir likt kvar gong. Er det et mål i seg sjølv? Vi synes ikkje det.

Baking er ein organisk prosess som har blir påverka av omgjevnadane og råvarene. Det dukkar opp månge utfordringar, når vi vel å bruka lokal produsert mel frå små leverandørar kan bakekvaliteten på melet endre seg frå år til år. Da nytter det ikkje alltid å bruka oppskriftene vi brukte i fjor, det må ofte justerast.

Det vi vinn er eigenart, og følelsen av å lage noko unikt kvar gong. Opphav er viktig, og det er ein god følelse når vi nesten kan peike borti lia og sei at byggmjølet i dette brødet kjem frå eit sted som vi veit noko om. Det er ein kvalitet i historia, og vi trur at brødet smakar litt annleis også. Vi forsøkar så ofte vi kan å samarbeida med småprodusentar. Får vi tak i ein ost frå bygda som er god er det ein kvalitet av den same grunnen. Eller det kan vera urter, salat eller skinke.

Dessutan handlar jo dette også om å lyfta i flokk og skapa interesse rundt mat som er laga av folk og ikkje maskiner. Det økologiske aspektet er også tilstades, men det er ein problemstilling som blir meir komplisert jo meir du tenker på det. Vår enkle konklusjon er vel at kortreist mat med ein historie inneheld ein heil rekkje kvalitetar som vi vil bidra til å ta vare på.

FILOSOFIEN

Kundane kjem alltid attende

Når eg held på den foreløpige fasiten, kan eg til ein viss grad forklare kvifor det har gått som det har gått. Det har vore nokre grunnsteinar i måten vi har tenkt på.

Når du kjem til ein stad, uansett om det er Lom eller ein annan, trur eg det er lurt at det fyrste du tenkjer på ikkje er kva du kan få her men kva du kan tilby. Bakeriet i om skulle ikkje vera mitt, men vårt. Det har vore avgjerande for oss å vert ein del av Lom, noko som alle skal kjenne eit lite eigarskap til. Derfor er det viktig at vi gjev noko attende, vi som har fått så mykje, ikkje berre moglegheita til å byggje opp bakeriet men også kjensla av at vi alle skulle meistre dette. Det som vi i dag kan kalle ein slags filosofi var i byrjinga meir legning. Det handla om å levere ein kvalitet som var på det høgste nivået. Vi skulle overraske alle som tok turen innom og gjeva dei ei oppleving som ikkje var forventa.

Det momentet med overrasking har vi ikkje i same grad lenger men vi prøver å tenkje på same måte. Dette uansett om du bur i nabolaget eller er ein turist som tok eit lite stopp på vegen. Inntrykket du får av staden og bakevarene våre som du tek med, er vårt visittkort. Sjølv om ikkje kvar og ein som har vore innom bakeriet kjem attende, er det ikkje langt unna røynda. I ei overført tyding kjem som regel alle attende om opplevinga har vore god nok.

VER RAUS

Det handlar om å dele

Endeleg har vi kome oss i ein slik posisjon at vi kan byrje dele kunnskapen vår med andre.

Etableringa av Bakeriet i Lom har fram til no våre så arbeidskrevjande at vi stort sett ha måtta skuffe alle som har spurt om vi ikkje arrangerer kurs eller andre aktivitetar. Nå står kurslokalane endeleg klare, og planen er at vi skal lære folk å bake. Eg veit at det ikkje er mogleg å vera utlært bakar på eit par intense dagar, men eg trur samstundes at vi kan formidle mykje grunnleggjande kunnskap, og ikkje minst om korleis vi tenkjer.

Å bake krev overraskande mykje tenking og ikkje minst å utfordre mytane om at alt må skje raskt. Det er ikkje alltid i livet at det er ein fordel at ting går fort og nettopp her er det ein kvalitet at ting går litt seinare og at vi aksepterer at spesifikke ting tek tid. Det krev ofte at vi må ta ei stilling til måten vi tenkjer på. Da handlar det å bake ikkje berre om mjøl og gjær, men korleis vi forheldt oss til røynda. Det blir mykje meir morosamt på den måten.

LÆR Å BAKE

Vi har inga hemmelegheit

Ein del av draumen om å starte for oss sjølv i Lom handla også om at innsatsen vår ikkje berre skal synast på botnlinja, men at vi skulle bli ein del av staden. Det hadde vore mogleg å tenkje at vi kunne ha ope frå april til oktober og stengt om vinteren.

Da hadde vi aldri vorte det vi er no.

Forhåpentlegvis er det fleire som tenkjer på Bakeriet i Lom som ein del av lokalmiljøet og ikkje berre ein konstruksjon som ei kulisse for turistane. Dette er også grunnen til at vi har konsertane i Liaskulen. Vi ønskjer å gjera det til ein møteplass for andre opplevingar som vi sjølve set pris på å dele med andre. Vår viktigaste vare er ikkje berre brød og bollar, men inntrykket vi kan gje deg. Eit brød er berre eit brød heilt til det får ei historie og ei ramme.

Det er ingen som kan leva av brød, vi må ha litt meining med det vi gjer òg.